Rodzina jest bogatym, wielowątkowym, złożonym systemem naczyń połączonych. Te naczynia to osoby, które tworzą rodzinę, gdzie każdy wpływa na każdego.
Terapia systemowa to spotkania, w których uczestniczy rodzina (lub jej część) i terapeuta lub para terapeutów. Terapeuci nie skupiają się na wybranym członku rodziny, który „ma problem”, lecz na całej rodzinie. Nie szukają winnych i poszkodowanych, tylko zachowując neutralność, starają się zrozumieć czemu służy, co wyraża problematyczne zachowanie i pomóc rodzinie znaleźć inne sposoby budowania relacji, komunikacji, wzajemnego wyrażania własnych myśli, uczuć, rozumienia intencji i zachowań – po to, by wspólne życie było bardziej satysfakcjonujące i wolne od napięć.
Ilość spotkań uzależniona jest od problemu, jaki zgłaszają członkowie rodziny i od realnych celów (tego, co każdy chciałby zmienić). Długość trwania całej terapii ustalają terapeuci. Sesje trwają od 60 do 90 minut i odbywają się zazwyczaj raz na cztery tygodnie.
Podczas spotkań dąży się do nazwania konfliktu, z jakim zmaga się rodzina, zrozumienia objawów jakie przejawia dziecko czy nastolatek. Wszystko, co członkowie rodziny mówią czy robią jest komunikatem, który w momencie zgłoszenia na terapię zapisany jest w niezrozumiałym dla nich języku. Ważne, by to odkodować i ponownie nauczyć się jak można wzajemnie się lepiej rozumieć. Podczas terapii rodzina uczy się, jak słuchać siebie nawzajem, uznawać, że każdy z członków ma własną perspektywę i rozmawiać ze sobą inaczej niż dotychczas. Terapeuci wiedzą, że każda z osób w rodzinie jest równie ważna, uczą też jak nie obwiniać siebie nawzajem za powstałe trudności, tylko je zrozumieć i móc przerwać błędne koło np. oskarżeń, kłótni i gniewu i wspólnie wziąć odpowiedzialność za zmianę.
Terapia rodzin adresowana jest w sytuacji:
- gdy rodzinie trudno przejść przez naturalne kryzysy rozwojowe (jak dorastanie i usamodzielnianie się nastolatka czy kryzys wieku średniego u rodzica),
- traumy,
- żałoby, którą trudno zakończyć,
- trudności w komunikacji,
- gdy ilość napięć, kłótni, przewyższa chwile spokoju i porozumienia, a emocje górują nad „zdrowym rozsądkiem”,
- gdy dziecko ma zaburzenia zachowania, lęki, zaburzenia nastroju np. depresję, zaburzenia odżywiania (np. anoreksja, bulimia), zaburzenia psychotyczne.
Podczas terapii obowiązują zasady dobrowolności (wszyscy członkowie rodziny wyrażają zgodę na udział w terapii – nawet jeśli maja wątpliwości, pytania) i poufności (informacje zdobyte podczas terapii nie mogą być użyte poza kontekstem terapii, do innych celów niż sprzyjające terapii ).